تفاوت وکیل کیفری و وکیل بانکی در رسیدگی به جرایم اقتصادی و مالی

در نظام حقوقی ایران، پرونده‌های اقتصادی و مالی به دلیل پیچیدگی‌های حقوقی، ساختار چندلایه قوانین و حساسیت موضوعات اقتصادی، همواره نیازمند وکیل متخصص هستند. اما انتخاب بین وکیل کیفری و وکیل بانکی برای چنین پرونده‌هایی، پرسشی است که بسیاری از افراد با آن روبه‌رو می‌شوند. هرچند هر دو گروه وکلا در حوزه حقوقی فعالیت می‌کنند، اما تفاوت‌های ماهوی میان آنها سبب می‌شود که نقش، وظایف و میزان کارآمدی‌شان در پرونده‌های مختلف متفاوت باشد. در ادامه به مهم‌ترین تفاوت‌های این دو نوع وکیل در رسیدگی به جرایم اقتصادی و مالی پرداخته می‌شود.

۱. حوزه تخصص وکیل کیفری

وکیل کیفری در اصل متخصص در قانون مجازات اسلامی، آیین دادرسی کیفری و انواع جرایم است. او تسلط ویژه‌ای بر روند رسیدگی کیفری، نحوه طرح شکایت، شیوه ارائه دفاعیات، اصول بازجویی، ادله اثبات جرم و حقوق متهم یا شاکی دارد. جرایمی نظیر کلاهبرداری، اختلاس، پولشویی، خیانت در امانت، جعل اسناد، رشوه و سایر جرایم اقتصادی که جنبه کیفری دارند، به طور مستقیم در تخصص وکیل کیفری قرار می‌گیرند.

از آنجا که بخش عمده‌ای از تخلفات مالی و اقتصادی واجد وصف کیفری هستند، حضور وکیل کیفری در این پرونده‌ها برای دفاع از حقوق موکل ضروری است. این وکیل قادر است از موکل خود در شعب ویژه رسیدگی به جرایم اقتصادی، دادسراهای اقتصادی و دادگاه کیفری دفاع کند و تمامی مراحل دادرسی را مدیریت نماید.

۲. حوزه تخصص وکیل بانکی

وکیل بانکی در مقابل، متخصص در حقوق بانکی، مقررات پولی و مالی، شیوه‌های قراردادهای بانکی و قوانین مرتبط با بانک مرکزی و موسسات اعتباری است. این نوع وکیل بیشتر در پرونده‌هایی که ریشه در اختلافات قراردادی، تعهدات مالی و روابط میان مشتریان و بانک‌ها دارد، فعالیت می‌کند.

پرونده‌های زیر نمونه‌هایی از موضوعات تخصصی وکیل بانکی هستند:

• اختلافات مربوط به تسهیلات بانکی و نحوه بازپرداخت آنها

• الزامات قانونی چک و سفته در روابط بانکی

• اختلافات قراردادهای مشارکت مدنی و مضاربه

• اعتراض به جریمه‌ها، نرخ سود و مطالبات معوق بانکی

• دعاوی علیه بانک‌ها یا مؤسسات مالی و بالعکس

وکیل بانکی تمرکز بیشتری بر جنبه حقوقی و قراردادی یک اختلاف دارد تا جنبه کیفری آن.

۳. تفاوت در نوع پرونده‌های اقتصادی

جرایم اقتصادی معمولاً ترکیبی از دو جنبه هستند:
الف) جنبه کیفری: مانند تقلب، جعل اسناد بانکی، کلاهبرداری بانکی، پولشویی.
ب) جنبه حقوقی یا قراردادی: مانند اختلاف درباره قرارداد تسهیلات، نحوه محاسبه سود یا تعهدات مالی.

وکیل کیفری بیشتر در بخش کیفری پرونده نقش دارد، در حالی که وکیل بانکی اختلافات مالی و قراردادی بانک را مدیریت می‌کند. به همین دلیل، بسیاری از پرونده‌های بزرگ اقتصادی نیازمند همکاری هر دو نوع وکیل هستند.

۴. مهارت‌های کلیدی هر نوع وکیل

وکیل کیفری:

• ارائه دفاعیات تخصصی در دادگاه

• تحلیل ادله، اسناد و اقرارها

• دفاع از حقوق متهم یا شاکی در مرحله بازداشت و تحقیقات

• تسلط بر قوانین مجازات و آیین دادرسی

وکیل بانکی:

• بررسی قراردادهای بانکی و تشخیص بندهای غیرقانونی

• تحلیل محاسبات مالی و نرخ سود

• پیگیری اعتراضات بانکی و دعاوی حقوقی

• ارائه راهکار برای اصلاح روابط مالی با بانک‌ها

۵. انتخاب بهترین وکیل برای پرونده اقتصادی

اگر موضوع پرونده شما شامل جرم است—مثل جعل ضمانت‌نامه بانکی یا کلاهبرداری در اخذ تسهیلات—بهترین انتخاب وکیل کیفری متخصص در جرایم اقتصادی است.
اما اگر مشکل شما صرفاً اختلاف بانکی است—مثلاً بانک سود غلط محاسبه کرده، یا قرارداد تسهیلات مشکل دارد—باید وکیل بانکی انتخاب کنید.

در بسیاری از پرونده‌های اقتصادی کلان، برای پوشش کامل ابعاد پرونده، توصیه می‌شود از ترکیب وکیل کیفری و وکیل بانکی استفاده شود.

---

❓ سوالات متداول

1. آیا وکیل کیفری می‌تواند در تمام دعاوی بانکی ورود کند؟

2. در دعوای مربوط به تسهیلات معوق و جریمه تأخیر، وکیل بانکی مناسب‌تر است یا کیفری؟

3. اگر جعل سند بانکی اتفاق افتاده باشد، به چه وکیلی مراجعه کنیم؟

4. آیا امکان دارد یک پرونده همزمان نیازمند وکیل کیفری و بانکی باشد؟

5. آیا وکیل بانکی می‌تواند در برابر اقدامات غیرقانونی بانک از حقوق مشتری دفاع کند؟